آشنایی با انواع اظهارنامه مالیاتی، اظهارنامه مالیاتی از مهم‌ترین وظایف مودیان مالیاتی است که هر سال تا تاریخ مشخصی موظف به تهیه و تسلیم آن به سازمان مالیاتی هستند. با توجه به همین تاریخ ارسال می‌توان اظهارنامه را به سه نوع اظهارنامه اصلی، اظهارنامه جایگزین و اظهارنامه اصلاحی تقسیم نمود.
اظهارنامه اصلی
این اظهارنامه همان اظهارنامه عملکرد است که بنا به ماده ۱۱۰ قانون مالیاتهای مستقیم، مؤدیان موظف به تهیه آن بر اساس چارچوب مشخص و ارسال آن به سازمان مالیاتی هستند. از آنجا که اظهارنامه نقش کارنامه عملکرد اشخاص حقیقی و حقوقی را بر عهده دارد، باید قوانین مشخصی را رعایت کند تا در تعیین میزان مالیات سالانه مودیان عدالت رعایت شود. البته به‌خاطر داشته‌باشید تنها به شرطی می‌توانید اظهارنامه اصلاحی یا جایگزین را برای سازمان ارسال کنید که در موعد مقرر اظهارنامه اصلی را تهیه و تسلیم سازمان کرده باشید.
اظهارنامه جایگزین
اظهارنامه مالیاتی تمام اطلاعات مالی اعم از هزینه‌ها و درآمدها، دارایی‌ها و سود یک شرکت را به تصویر می‌کشد. به همین دلیل تهیه و تنظیم آن به دقت بالایی برای ثبت اعداد و ارقام صحیح نیاز دارد. گاهی ممکن است مؤدی پس از ارسال اظهارنامه الکترونیک به سازمان متوجه اشتباهاتی در ثبت این اعداد و ارقام شود که برای محاسبه درست مالیات باید این اشتباهات را اصلاح نماید.
اگر پیش از اتمام موعد مقرر برای ارسال اظهارنامه مالیاتی متوجه این اشتباهات شود، می‌تواند اظهارنامه مالیاتی جایگزین را برای سازمان ارسال نماید. در این‌صورت اظهارنامه جدید جایگزین اظهارنامه اصلی که پیش از این برای سازمان ارسال شده‌است، می‌شود. در اظهارنامه جایگزین مودی می‌تواند تمام اصلاحات مد نظر خود را اعمال نماید و این اظهارنامه برای سازمان به عنوان یک سند جدید در نظر گرفته‌می‌شود.
اظهارنامه اصلاحی
گاهی مؤدی پس از پایان مهلت مقرر شده برای تسلیم اظهارنامه متوجه وجود اشتباهات در آن می‌شود. سازمان امور مالیاتی در تبصره ماده ۲۲۶ قانون مالیاتهای مستقیم امکان اصلاح اظهارنامه را برای مودی در نظر گرفته‌است.
در اظهارنامه اصلاحی که نهایتا یک ماه پس از اتمام زمان ارسال اظهارنامه فرصت ارسال آن در نظر گرفته شده‌است، می‌توان ارقام و موارد اشتباه شده در اظهارنامه اصلی را اصلاح نمود. البته اظهارنامه اصلاحی جایگزین اظهارنامه اصلی نخواهدشد. به همین دلیل نمی‌توان تغییرات اساسی و زیادی را نسبت به اظهارنامه اصلی در آن اعمال نمود و تنها می‌توان اشتباهات محاسباتی و یا تغییر درطبقه‌بندی حسابها را در آن اعمال کرد.
اشخاص موکلف به ارائه اظهارنامه مالیاتی
بین اشخاص حقیقی و حقوقی گروه‌هایی که موظف به ارائه اظهارنامه و در نتیجه پرداخت مالیات هستند به صورت مشخص شده‌اند:
- اشخاص حقیقی مشغول به فعالیت در ایران که از پرداخت مالیات معاف نشده‌اند
- اشخاص حقوقی فعال در ایران که در گروه‌های معاف از مالیات قرار نمی‌گیرند
- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی که در دیگر کشورها مشغول فعالیت هستند
- اشخاص حقیقی و حقوقی که مقیم کشورهای دیگر هستند ولی درآمد آنها از ایران است
- کلیه اتباع غیرایرانی که مقیم ایران بوده و منبع درآمد آنها در ایران است
در قانون مالیات برخی گروه‌ها از ارائه اظهارنامه الکترونیکی مالیاتی معاف هستند که در زیر لیست شده‌اند:
- کلیه موسسات و وزارتخانه‌ها
- تمام سازمانها و نهادهایی که از بودجه دولتی برای انجام فعالیت‌های خود استفاده می‌کنند
- شهرداری‌ها و سازمانها زیرمجموعه آنها در تمام استان‌ها
- عشایر، کارگران، صیادان و شرکت‌های تعاونی دانش آموزی و دانشجویی
